朝代:宋代
作者： 苏轼
全文:
曷(盍)尝观于富人之稼乎？其田美而多，其食足而有余。其田美而多，则可以更休，而地力得全；其食足而有余，则种之常不后时，而敛之常及其熟。故富人之稼常美，少秕而多实，久藏而不腐。
今吾十口之家，而共百亩之田。寸寸而取之，日夜以望之，锄、铚 、耰、艾，相寻于其上者如鱼鳞，而地力竭矣。种之常不及时，而敛之常不待其熟。此岂能复有美稼哉？
古之人，其才非有以大过今之人也。平居所以自养而不敢轻用，以待其成者，闵闵焉，如婴儿之望之长也。弱者养之，以至于刚；虚者养之，以至于充。三十而后仕，五十而后爵。信于久屈之中，而用于至足之后；流于既溢之余，而发于持满之末。此古之人所以大过人，而今之君子所以不及也。
吾少也有志于学，不幸而早得与吾子同年，吾子之得，亦不可谓不早也。吾今虽欲自以为不足，而众已妄推之矣。呜呼!吾子其去此，而务学也哉!博观而约取，厚积而薄发，吾告子止于此矣。
子归过京师而问焉，有曰辙、子由者，吾弟也，其亦以是语之。
拼音:
hé hé cháng guān yú fù rén zhī jià hū? qí tián měi ér duō, qí shí zú ér yǒu yú. qí tián měi ér duō, zé kě yǐ gèng xiū, ér dì lì dé quán qí shí zú ér yǒu yú, zé zhǒng zhī cháng bù hòu shí, ér liǎn zhī cháng jí qí shú. gù fù rén zhī jià cháng měi, shǎo bǐ ér duō shí, jiǔ cáng ér bù fǔ. jīn wú shí kǒu zhī jiā, ér gòng bǎi mǔ zhī tián. cùn cùn ér qǔ zhī, rì yè yǐ wàng zhī, chú zhì yōu ài, xiāng xún yú qí shàng zhě rú yú lín, ér dì lì jié yǐ. zhǒng zhī cháng bù jí shí, ér liǎn zhī cháng bù dài qí shú. cǐ qǐ néng fù yǒu měi jià zāi? gǔ zhī rén, qí cái fēi yǒu yǐ dà guò jīn zhī rén yě. píng jū suǒ yǐ zì yǎng ér bù gǎn qīng yòng, yǐ dài qí chéng zhě, mǐn mǐn yān, rú yīng ér zhī wàng zhī zhǎng yě. ruò zhě yǎng zhī, yǐ zhì yú gāng xū zhě yǎng zhī, yǐ zhì yú chōng. sān shí ér hòu shì, wǔ shí ér hòu jué. xìn yú jiǔ qū zhī zhōng, ér yòng yú zhì zú zhī hòu liú yú jì yì zhī yú, ér fā yú chí mǎn zhī mò. cǐ gǔ zhī rén suǒ yǐ dà guò rén, ér jīn zhī jūn zǐ suǒ yǐ bù jí yě. wú shǎo yě yǒu zhì yú xué, bù xìng ér zǎo dé yǔ wú zi tóng nián, wú zi zhī dé, yì bù kě wèi bù zǎo yě. wú jīn suī yù zì yǐ wéi bù zú, ér zhòng yǐ wàng tuī zhī yǐ. wū hū! wú zi qí qù cǐ, ér wù xué yě zāi! bó guān ér yuē qǔ, hòu jī ér báo fā, wú gào zi zhǐ yú cǐ yǐ. zi guī guò jīng shī ér wèn yān, yǒu yuē zhé zi yóu zhě, wú dì yě, qí yì yǐ shì yǔ zhī.
- 你(何不)可曾观察过富人怎么种庄稼的吗？他们的田又好又多，他们的粮食充足而有余。他们的土地又好又多，就可以实行休耕轮作，土地的肥力便能够保全；他们的粮食充足而有余，那么耕种就能够常常不误季节，收割也常常能够等到庄稼完全成熟之后进行。所以富人的庄稼往往很好，秕子少，产量高，长时间存放也不会腐烂。
- 如今我这个十口之家，却总共只有百亩土地。每一寸土地都拿来利用，日日夜夜期盼着收获，辛勤耕作、收获，充分利用土地，把庄稼种得像鱼鳞一般密集，因此土地养分就被用尽了。耕种常常抢不上季节，收割又往往来不及等到庄稼成熟。这样怎么还会有好收成呢？